Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku
Czas dzieciństwa
Zabawki towarzyszyły dzieciom od pokoleń. Na wystawie pokazujemy czym bawiły się dzieci wiejskie i miejskie 100 i 50 lat temu. Wykonywane były z naturalnych surowców drewna, gliny, szmatek, amatorsko przez członków rodziny (dziadków, rodziców i starsze rodzeństwo) i w wyspecjalizowanych ośrodkach w Leżajsku, Brzózie Stadnickiej, Żołyni i w Kunkowej. Zabawki gliniane: gwizdki, figurki, miniaturki naczyń lepiono w Mrzygłodzie, Medyni Głogowskiej, Pogwizdowie, Sokołowie Młp. i w Rzepienniku Biskupim. Zabawki miejskie produkowali rzemieślnicy w miasteczkach. Pokazano również zdjęcia dzieci podczas ich codziennych zajęć oraz pozowane w zakładach fotograficznych z zabawkami w ręku. Zabawki i zdjęcia, pochodzące ze zbiorów własnych muzeum, odzwierciedlają świat otaczający dzieci.
W pierwszym pomieszczeniu eksponowane są różne formy koników robionych przez rodziców dla dzieci i w ośrodkach zabawkarskich. Wśród nich wyróżniają się koniki J. Kociuby z Wary z połowy XX w. oraz woły w jarzmie zrobione przez F. Wacka z Przysietnicy w 1965 r. Obok umieszczono rowerki z lat 60. XX w. wykonane przez J. Rzepkę i F. Wacka z Przysietnicy. Proce i karabin powstawały w czasie zabawy i były dziełem samych dzieci. Samoloty, tradycyjne ptaszki trzaskające skrzydłami, karuzele na kółkach i kółka, miś-kowale, kołyskę i wózek dla lalek oraz nowsze taksówkę, ciężarówkę wykonał S. Naróg z Żołyni – niezwykle uzdolniony twórca, autor wielu nowych form zabawek. Kolorowe taczki i kółko trzaskające pochodzą z warsztatu T. Juchy z Brzózy Stadnickiej. Niekiedy zabawki tworzyli rzeźbiarze, np. A. Milczanowski z Borownicy – niemalowanego konika z bryczką, A. Orłowska z Przysietnicy – drewnianą lalkę czy J. Horbut szopkarz z Golcowej wykonał drewniany wózek. Na górnej części oszklonego kredensu pokazane są miniaturki konewek do noszenia wody z Gródka. Zabawki, miniaturki przedmiotów z blachy robili blacharze, np. kuchenki, grabki, łopatki, wiadereczka, blaszane polewaczki, wagi. Wewnątrz umieszczono miniaturki przedmiotów do przygotowywania pokarmów: szufelkę do mąki, solniczki, wałek. Dla najmłodszych były grzechotki i terkotki – „rapczało”. Terkotkę, fujarki i skrzypeczki ozdobione wypalanymi wzorami robił T. Karpiak w Kunkowej. Na ścianie wiszą zdjęcia przedstawiające dzieci przy różnych pracach, np. chłopca pasącego nauczycielską kozę i krowę w Płonnej, chłopca z Ropy trzymającego głowę turonia, chłopca wyszywającego wstawki do koszuli, dzieci łemkowskie na tle chaty. Jest fotografia twórcy zabawek F. Wacka z wnukami z 1965 r. Przy wejściu do drugiej sali w gablocie znajdują się gry planszowe z okresu międzywojennego, książeczka „Nasze zabawki” oraz dwa komplety mebelków dla lalek.
W następnej sali, w przeszklonej szafie umieszczono miniaturki naczyń glinianych z Mrzygłodu, pływające gęsi i figurki J. i S. Sokołowskich, gwizdki S. Fusa z Sokołowa, gwizdki Z. Piekło i A. Ruty z Medyni Głogowskiej. Na ścianie zawieszono zdjęcia pieców garncarskich w Mrzygłodzie, a na ich tle dzieci garncarzy zajęte pomocniczymi pracami. Obok nich wisi półka z misiami i lalkami z początku 2. połowy XX w. Na dole ustawiono rozkładane krzesło-stolik, metalowy bujaczek i wózek dla dzieci zrobiony przez stolarza w Długiem w latach 50. XX w. Centralne miejsce zajmuje konik na biegunach wykonany z masy papierowej w latach 50. XX w. w Jaśliskach. Przeciwległą ścianę wypełniono zdjęciami dzieci i rodzin z zakładów fotograficznych z 1. połowy XX w. Pod nimi stoi wózek z lalką z połowy XX wieku. W szafie bibliotecznej rozłożono książeczki z okresu międzywojennego: Pszczółka Maja, Bohaterski miś, Panna sroka ze Sanoka, Miki jedzie na księżyc, Gimnastyka małych dzieci, Mały Płomyczek, Elementarz. Jest tu drewniany i tekturowy tornister, tabliczka, obsadki ze stalówkami, kałamarze i podstawka z kałamarzami, bibularz. Na ścianie zdjęcia dzieci szkolnych z Płonnej i klasy męskiej ze szkoły w Rymanowie z lat 30. ubiegłego wieku oraz fotografie z lat 60. XX w. – dzieci z tornistrami na plecach, klęczące przed figurą Matki Boskiej Saletyńskiej w Dębowcu. Pod ścianą stoi ławka szkolna z lat 50. W szafie narożnej mieści się miniaturka porcelanowego serwisu, klocki drewniane, fujarki z różnych warsztatów (Kiszakiewiczów w Leżajsku i T. Karpiaka w Kunkowej) oraz buty z łyżwami. Na ścianie obok wiszą zdjęcia z lat 60. XX w. – dzieci z Białkówki trzymających misia i dzieci łemkowskich z Florynki bawiących się w saniach. Obok znajdują się zabawki ruchome na kółkach – jeździec na koniu i piesek z okresu międzywojennego. Pod nimi manekin chłopca w stroju pogórzańskim z sankami. Zabawki wykonywane przez rzemieślników można było kupić na cotygodniowych targach odbywających się w miastach i miasteczkach.
